Kantar: Stavovi potrošača u Srbiji u Crnoj Gori

Autor: TMG Insights, Kantar Srbija

I građani Srbije i građani Crne Gore najčešće misle da će situacija ostati nepromenjena. Ipak, pesimizam je znatno izraženiji u Crnoj Gori, gde gotovo trećina smatra da najgore tek dolazi (u Srbiji to očekuje tek svaki deseti građanin). Dok gotovo 40% građana Srbije smatra da je najgore prošlo, taj procenat je dvostruko manji u Crnoj Gori.

U Srbiji, pesimizmu su skloniji muškarci (14,1%), dok kod žena preovlađuje optimizam (41,7%). U Crnoj Gori, najmlađi ispitanici, starosti od 18 do 29 godina su optimističniji (34%), a postoje i značajne razlike prema regionima. Pesimizam je najizraženiji na severu (36,4%), dok su centar (22,4%) i jug (25,1%) optimističniji i češće smatraju da je najgore prošlo.

Razlike su još izraženije kada je reč o stepenu zabrinutosti – iako u obe zemlje preovlađuje briga, u Crnoj Gori je u periodu istraživanja (april, 2021), čak 70% građana navelo da je veoma zabrinuto, dok u Srbiji tek svaki četvrti građanin ima isti stav. Postoje generacijske razlike – mlađi su skloniji da uglavnom ili uopšte ne brinu (Srbija, 30,3%, Crna Gora 13,4%), dok su stariji od 50 godina uglavnom ili veoma zabrinuti (u Srbiji 49%, i čak 85% u Crnoj Gori).

Iako su građani rezervisani kada je u pitanju brz ekonomski oporavak, znatno je više neverice u Crnoj Gori. Ukupno 70% građana Crne Gore smatra da će proći mnogo vremena da se ekonomija oporavi, dok u Srbiji iste stavove deli nešto manje od 50% građana. Svaki peti građanin Srbije očekuje brz ekonomski oporavak, dok isti stav deli dvostruko manje građana u Crnoj Gori.

Još jedan izražen kontrast – procenat građana koji brinu usled mogućnosti gubitka posla je dvostruko veći u Crnoj Gori, u odnosu na Srbiju. Sličan je i odnos između građana koji su uvereni u sigurnost svog posla. Podaci odražavaju strukturu i prirodu ekonomije, a delom mogu da objasne i različita očekivanja, odnosno stepen optimizma (ili pesimizma) u dve zemlje.

U Crnoj Gori, postoje značajne demografske razlike – muškarci su najčešće veoma ili uglavnom zabrinuti za posao (61%), kao i ispitanici starosti 30-39 godina (66%), i stanovnici centra (77,9%).

Za razliku od prethodnih pitanja, građani Srbije i Crne Gore slično ocenjuju rad svojih vlada u borbi sa epidemijom - u obe zemlje preovlađuju negativni i neutralni stavovi. Ipak, oko trećine građana deli pozitivno mišljenje o radu vlade u datoj situaciji.

I u stavovima prema vakcinama postoji dosta sličnosti između dve zemlje. Ukupno 50,4% građana Srbije, odnosno 47,9% građana Crne Gore smatra da su vakcine najbolji način borbe sa korona virusom. Sa druge strane, oko 26% građana u obe zemlje iskazuje otpor i smatra da vakcine uopšte ili uglavnom nisu dobar način za borbu sa korona virusom, dok ostatak ima neutralno mišljenje.

U Srbiji, otpor prema vakcinama je najizraženiji kod najmlađih, 18-29 godina starosti (45,7%), stanovnika sa sela (32,9%), i osnovnog ili nižeg obrazovanja (32,3%). U Crnoj Gori, mlađi najčešće dele neutralan stav (38,1%), dok je otpor najizraženiji u pogledu regiona – centar (31,5%) i jug (34,2%), nasuprot 66% stanovnika na severu, koji smatraju da su vakcine najbolji način borbe sa korona virusom.

Odražavajući realno stanje u pogledu dostupnosti i mogućnosti primene vakcina, stepen urgencije je znatno izraženiji u Crnoj Gori. Procenat građana koji navode da uopšte ne žele da se vakcinišu je 19% u Srbiji, a 12% u Crnoj Gori. U Srbiji, to su najčešće najmlađe kategorije do 30 godina (42%), i stanovnici sa sela (24%). U Crnoj Gori, takođe najmlađe kategrorije (25,5%) i stanovnici juga (34,4%).

Podaci ukazuju na generalno intenzivniju i razvijeniju online kupovinu u Srbiji, ali i na sličnosti u pogledu kategorija proizvoda koje imaju potencijal za dalji rast e-commerce. U obe zemlje, to je prvenstveno odeća i modni detalji. U Srbiji, sledi kućna elektronika, a u Crnoj Gori kozmetika, kao kategorije za koje građani smatraju da će povećati kupovinu putem interneta.

I u pogledu planova za turistička putovanja, uočavaju se razlike, ali i sveopšta neizvesnost. Spremnost za putovanja je izraženija u Srbiji, i u zemlji, i u inostranstvo. I ovi podaci odražavaju drugačiji društveno-ekonomski (uključujući i epidemiološki) kontekst u kom žive građani Srbije i Crne Gore.